Gluten hassasiyeti, glutene karşı vücudun duyarlılık veya tepki göstermesi durumudur. Gluten; buğday, arpa ve çavdar gibi tahıllarda bulunan bir protein kompleksidir. Gluten hassasiyeti olan kişiler, bu proteinlere karşı duyarlılık gösterirler ve gluten içeren gıdaları tükettiklerinde bazı belirtiler yaşayabilirler.
Gluten hassasiyeti, çölyak hastalığından farklı olup genellikle daha hafif belirtilerle kendini gösterir. Çölyak hastalığı otoimmün bir durumken, gluten hassasiyeti non-çölyak gluten duyarlılığı olarak da bilinir. Gluten hassasiyetinin belirtileri arasında karın rahatsızlığı, şişkinlik, gaz, sindirim sorunları gibi belirtiler yer alabilir. Ayrıca, baş ağrısı, yorgunluk, eklem rahatsızlıkları ve ruh hali değişiklikleri gibi sindirim sistemi dışı belirtiler de görülebilir.
Bu belirtiler genellikle glutensiz bir diyetle hafifler veya azalır. Ancak, belirtilerin diğer sağlık durumlarından kaynaklanabileceği de göz önünde bulundurulmalıdır. Bu nedenle, belirtiler hakkında bir sağlık uzmanına danışmak önemlidir.
Çölyak hastalığı, gluten tüketildiğinde ince bağırsakta iltihaba ve doku hasarına yol açabilir. Çölyak hastaları için gluten, bağışıklık sistemini tetikler ve bağırsak dokusunda hasara neden olabilme ihtimali ile besin emiliminde sorunlara yol açabilir.
Buna karşın, gluten hassasiyeti olan bireylerde bu tür bir bağışıklık yanıtı veya bağırsak hasarı gözlemlenmez. Gluten hassasiyetinin neden olduğu belirtiler genellikle daha hafiftir ve çölyak hastalığı testleri bu kişilerde negatif çıkar. Gluten hassasiyeti teşhisi, belirtilerin diğer olası nedenlerinin dışlanması ve glutensiz bir diyetle iyileşmesinin gözlemlenmesiyle konulabilir.
Gluten hassasiyeti olan kişiler için temel öneri, glutensiz bir diyet uygulamaktır. Bu diyet, gluten içeren tahılların ve bu tahılları içeren gıdaların diyetten çıkarılmasını içerir. Glutensiz alternatifler arasında mısır, pirinç, kinoa ve özel olarak işlenmiş glutensiz yulaf gibi gıdalar bulunur.
Glutensiz ürünlerin etiketlerini dikkatle okumak önemlidir, çünkü bazı ürünler çapraz bulaşma yoluyla gluten içerebilir. Ayrıca, glutensiz diyetin dengeli ve besleyici olması önemlidir, çünkü bazı işlenmiş glutensiz gıdalar besin değerleri açısından zayıf olabilir.
Gluten hassasiyeti, doğru teşhis ve uygun diyet yönetimiyle belirtilerin kontrol altına alınmasına yardımcı olabilir ve bu kişiler sağlıklı bir yaşam sürdürebilirler.